آشنایی با برخی از گیاهان دارویی گیاه رزماری اکلیل کوهی با نام عمومی رزماری گیاهی است علفی، پایا، دارای ساقهای چوبی به ارتفاع نیم تا یک متر با برگهای سبز، دائمی و بسیار معطر، متقابل با کناره برگشته، باریک و دراز و نوک تیز. سطح فوقانی برگ آن به رنگ سبز و سطح تحتانی به علت وجود کرکها سبز مایل به سفید است. گلهای این گیاه کوچک و به رنگ آبی روشن است که در کنار برگها میروید. قسمت مورد استفاده آن برگ و سرشاخه های گل دار آن است. اسانس آن از قسمت هوایی تهیه میشود. خواص دارویی رزماری یکی از چاشنیهای پُرمصرف در آشپزی است.رزماری در طب سنتی به عنوان بند آورندهی خون، مقوی، ضدنفخ، ضداسپاسم و معرق کاربرد دارد. کاربرد عصارهی رزماری در مواد آرایشی بسیار متداول است و شواهد، خبر از تأثیر لوسیون آن در تحریک رشد مو و جلوگیری از کچلی میدهد. گزارشهای تاریخی مربوط به مصرف درمانی رزماری، به عنوان یک گیاه دارویی موجود میباشد. رزماری از قدیمیترین گیاهان شناخته شدهی دارویی است که از قرنها پیش، برای تقویت حافظه و فعالیت مغزی به کار میرفته است. در پماد و لوسیون ها به عنوان ضد درد، مسکن روماتیسم مفاصل، و تسکین درد ماهیچهها مصرف میشود. هم چنین محلولهای آن به صورت حمام جهت تحریک گردش خون موضعی موثر است. در طب عوام از محلولها با اشکال موضعی آن جهت اگزما و زخمها نیز استفاده میشود. رزماری دارای خاصیت حشره کش است. افزودن چند برگ رزماری به غذاهای گوشتی، هضم غذا را سرعت می بخشد. عصاره این گیاه، با محافظت از مواد تشکیل دهنده سلول های پوست از آسیب های پوستی مربوط به سن مانند چین و چروک پیش گیری می کند. روغن رزماری خاصیت ضدعفونی کننده دارد و به عنوان دهان شو برای رفع بوی نامطبوع دهان به کار برده می شود. اسانس رزماری که اصلیترین ترکیب آن است دارای خاصیت ضد میکروب، ضد ویروس و ضد قارچ میباشد.
اکلیل کوهی، گیاه بومی نواحی مدیترانه است؛ ولی در نواحی مختلفی از جهان کشت میگردد. این گیاه از نواحی اسپانیا، مراکش، یوگسلاوی سابق و تونس صادر میشود.
گیاه گزنه گزنه گیاهی است علفی و چند ساله که ساقه آن چهار گوش است و به طور قائم تا ارتفاع یک متر بالا میرود. نامهای دیگر آن عبارت است از: گزنه کبیر، گزنه دو پایه، گزنه سفید (انجره)، گزما، گزنک و... این گیاه در خرابهها، باغها و نقاط مرطوب که چهارپایان از آن عبور میکنند به حالت خودرو میروید ریشه این گیاه خزنده بوده و در ناحیهای که سبز میشود کمکم تمام منطقه را فرا میگیرد. ساقه این گیاه را پرزها و تارهای مخروطی شکل پوشانده که در صورت لمس کردن ساقه به دست میچسبد و پوست را میگزد که تولید خارش و سوزش میکند و شاید به همین دلیل آن را گزنه نامیدهاند. تخم آن نرم، ریز و تیره رنگ و مانند تخم کتان است. قسمت مورد استفاده این گیاه برگهای تازه، ریشه، شیره و دانه آن است و طبع آن گرم و خشک است. گزنه گیاهی است که از دوران ما قبل تاریخ نیز وجود داشته و مردم آن زمان از آن برای تغذیه استفاده میکرده و از خواص درمانی آن اطلاع داشتهاند. جالینوس حکیم که در قرن دوم میلادی زندگی میکرد آنرا برای رفع سرماخوردگی و بیماریهای دستگاه تنفسی به کار میبرد. خواص دارویی گزنه مو را تقویت کرده و از ریزش موی سر جلوگیری میکند، حتی در بعضی از موارد موی سر دوباره میروید. برای براق شدن و جلا دادن به موها بعد از شستشوی سر موها را با چای گزنه ماساژ دهید. بدین منظور یک قاشق چایخوری برگ گزنه خشک را در یک لیوان آب جوش ریخته و مدت نیم ساعت بگذارید بماند. ماساژ دادن با این چای، شوره سر را برطرف میکند. دستگاه هاضمه را تقویت میکند، ادرار را زیاد میکند، برای درمان بیماری قند مفید است بدین منظور یک فنجان چای گزنه را سه بار در روز بخورید. ترشح شیر را در زنان شیرده زیاد میکند، اخلاط خونی را برطرف میکند، بیماریهای پوستی را برطرف میکند. در درمان کمخونی موثر است و تعداد گلبولهای قرمز را زیاد میکند. اگر در ادرار خون وجود داشته باشد گزنه آنرا برطرف میکند. برای از بین بردن زگیل، ضماد برگهای تازه آنرا روی زگیل بمالید. برای پاک کردن مثانه، رفع عفونت مثانه و دفع سنگ از مثانه، برگ گزنه را همراه با ریشه شیرین بیان دم کنید و بنوشید. برای التیام زخمها و زخمهای سرطانی از ضماد تخم گزنه مخلوط با عسل استفاده کنید، برای برطرف کردن کهیر از جوشانده گزنه به مقدار سه فنجان در روز بنوشید. جوشانده گزنه در رفع یرقان، ناراحتیهای کبدی و همچنین دفع سنگ کیسه صفرا موثر است. گزنه از نظر طب سنتی دافع بلغم بوده و در تسکین دردهای مفصلی و رماتیسمی ناشی از بلغم فاسد در بدن موثر است. برای التیام زخمها و زخمهای سرطانی از ضماد تخم گزنه مخلوط با عسل استفاده کنید، برای برطرف کردن کهیر از جوشانده گزنه به مقدار سه فنجان در روز بنوشید. ناراحتیهای کلیه را برطرف میکند. ضماد آن درد عضلانی را برطرف میکند. کرم معده و روده را از بین میبرد. درمان کننده بواسیر است. برای برطرف کردن درد رماتیسم، برگهای تازه آنرا روی پوست بمالید. در ناراحتی آرتروز، بستن مقداری گزنه تازه به ناحیه مذکور، باعث تسکین درد و درمان (در دراز مدت) میشود. همچنین روغن گزنه در درمان بیماریهای مفصلی بسیار موثر است.