موسسه اطلاعات مرغداری - بوکان؛ آخرین زیستگاه میش ‌مرغ در ایران/ میش مرغ همچنان در لیست قرمز

بوکان؛ آخرین زیستگاه میش ‌مرغ در ایران/ میش مرغ همچنان در لیست قرمز

میش مرغ جزو پرندگان نادر و آسیب‌ پذیر بوده که از نظر جهانی، جمعیت آن رو به کاهش است و در حال حاضر در لیست سرخ اتحادیه بین‌الملی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی قرار گرفته، شهرستان بوکان آخرین پناهگاه این گونه با ارزش در کشور است.

به گزارش خبرنگار مهر، در ایران از سال 1346 این پرنده تحت حمایت اعلام شد و شکار آن ممنوع شد. شهرستان بوکان آخرین پناهگاه این گونه با ارزش در کشور است و میش مرغ هم‌چون نگینی زیبا بر تارک دشت‌های استیپی بوکان می ‌درخشد.

در دهه های گذشته غرب و شمالغرب ایران از جمله استانهای آذربایجان غربی و شرقی، کردستان، کرمانشاه و همدان زیستگاه این پرنده با ارزش بوده است اما شکار بی‌رویه، تخریب زیستگاه، تبدیل زمین‌های دیمی به آبی (مکانیزه شدن کشاورزی) باعث کاهش بی‌رویه نسل این گونه در دهه‌های اخیر شده است.

در حال حاضر میش مرغ بیشتر قسمت‌های غرب و شمالغرب کشور به خصوص در منطقه مکریان واقع در جنوب استان آذربایجان‌غربی پراکنده است.

از عمده‌ترین زیستگاه‌های میش مرغ در ایران می‌توان به دشت‌های اطراف بوکان (دشت سوتاو حمامیان، دشت اینگیجه و آلبلاغ، دشت قازلیان و دشت سه‌کانیان) اشاره کرد که بیشترین جمعیت تولید مثل‌ کننده و زمستان گذران میش‌مرغ در ایران را در خود جای داده‌اند.

زیست تنها 40 الی 50 قطعه میش مرغ در کشور
معاون محیط طبیعی حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی با بیان اینکه میش‌مرغ (چیرگ) از رده پرندگان جزو بزرگترین پرندگان گیاه‌خوار بوده و با جثه بزرگ و بال‌های کشیده و پرتوان، سنگین‌ترین پرنده قادر به پرواز جهان لقب گرفته است گفت: جمعیت میش مرغ در حال حاضر از40 -50 قطعه تجاوز نمی‌کند و همین مسئله، نگرانی‌های عمده‌ای را از جانب دوستداران محیط زیست به همراه داشته است.

حمید رعنا قد در گفتگو بوکان را آخرین پناهگاه این گونه با ارزش در کشور معرفی کرد و افزود:در حال حاضر میش مرغ یکی از مهمترین آثار طبیعی ملی در شهرستان بوکان بشمار می رود که باید تمهیدات ویژه‌ای را در راستای کاهش تهدیدات وارده و بالا بردن راندمان جمعیتی آن به‌ کار گرفت.

وی با تاکید بر ظرفیت های توریستی و گردشگری این گونه با ارزش اظهارداشت: میش‌مرغ می‌تواند به عنوان یک جاذبه توریستی در منطقه مطرح شده و سیاحان زیادی را وارد منطقه کند و برای تحقق این امر باید مسئولان ذیربط زمینه ادامه صیانت و حفاظت از این گونه را فراهم کنند.

راه اندازی نخستین مرکز تحقیقات و مطالعات میش مرغ کشور در بوکان
رعنا قدر با اشاره به راه‌اندازی مرکز تحقیقات میش مرغ کشور در بوکان افزود: اين مركز در زميني به مساحت دو هكتار در بوکان با هدف حفاظت، احیاء و تکثیر مصنوعی از این گونه نادر و در حال انقرض احداث شده است.

معاون محیط طبیعی حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی ایجاد این مركز مطالعاتی را اقدامی اساسی برای نجات این پرنده عنوان کرد و گفت: در این ایستگاه علاوه بر انجام مطالعات زیستی میش‌مرغ، دانشجویان محیط زیست و منابع طبیعی در ارتباط با چگونگی حفاظت از گونه‌های كمیاب و در حال انقراض حیات وحش آموزش می‌بینند.

رعنا قد همچنین تجهیز و سازماندهی گارد اجرایی حفاظت محیط زیست بوکان، تلاش برای همکاری بیشتر کشاورزان، روستاییان و نهادهای مدنی و مردمی در حفاظت و مراقبت از گونه مربوطه، تلاش برای همکاری با سازمان ها و نهادهای ملی و بین المللی در جهت استفاده از تجارب سایر کشورها برای جلو گیری از انقراض حتمی آن در ایران را از دیگر اقدامات حفاظت محیط زیست در صیانت و حفاظت از میش مرغ برشمرد.

هشدار جدی در خصوص کاهش جمعیت میش مرغ
وی با هشدار و تاکید بر اینکه شرایط نامناسب زیستگاهی و امنیتی باعث شده که امروزه جمعیت این گونه در معرض انقراض جهانی قرار گیرد و از جمعیت آن با گذشت زمان کاسته شود افزود: علاوه بر ایران پراکندگی جهانی میش مرغ از شبه‌جزیره ایبری در اسپانیا شروع و تا شرق چین در آسیا ادامه می‌یابد.

وی اضافه کرد: جمعیت میش‌مرغ در جهان مابین 32 هزار و 300 تا 42 هزار و 600 قطعه تخمین زده می‌شود که بیشترین آمار مربوط به کشورهای اسپانیا، روسیه، اکراین، ترکیه و مجارستان می‌باشد این در حالی است که بیش از نیمی از جمعیت دنیا در اسپانیا زندگی می کنند.

رعنا قد در خصوص نحوه و شرایط زیستگاه این پرنده نادر اظهارداشت: میش مرغ بیشتر در دشت‌های باز، استپ‌های مرتعی، کشت زارها، مزارع دیمی و بدون درخت به ‌سر برده و در روی زمین آشیانه می‌سازد.

وی عنوان کرد: یکی از خصوصیات بارز این پرنده نشستن برروی زمین است که این ویژگی یکی از مشخصه‌های زندگی در زمین‌های وسیع و بدون درخت است که به پرنده این امکان را می‌دهد که از دور خطر را تشخیص داده و عکس‌العمل مناسب نشان دهد. علاوه بر دشت‌های باز و زمین‌های مسطح، میش مرغ را گاهی می‌توان برروی تپه‌های ماهوری اطراف زیستگاه مشاهده کرد.

رعنا قد یاد آور شد:میش مرغ پرنده‌ای تقریبا همه چیز خوار است که بیشتر از گیاهان (ساقه گیاهان،دانه غلات،جوانه‌های مرتعی،یونجه و ...)،حشرات، مارمولک‌ها، ملخ‌ها و سنجاقک‌ها تغذیه می‌کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که بیشترین ساعات تغذیه در اوایل و اواخر روز (صبح و غروب) است و بقیه روز را به استراحت و پاییدن منطقه می‌پردازد.

خصوصیات ظاهری و شیوه زندگی میش مرغ
چیرگ یا همان میش مرغ پرنده‌ای بسیار محتاط با چشم ‌های تیزبین بوده که از فاصله دور خطر را احساس می‌کند و با پرواز یا استتار، خود را از خطر دور نگه می‌دارد.

این پرنده مناطق خلوت و آرام را ترجیح می ‌دهد و از مکان‌های پر تراکم گریزان است، راه رفتن آن آرام و با وقار بوده و در حین راه رفتن و پاییدن اطراف، گردن خود را بالا نگه می‌دارد.

طول بدن در نرها یک متر و وزن آن 15-18 کیلوگرم و طول بدن ماده‌ها 70-80 سانتی‌متر با وزن 5- 8 کیلوگرم است.

این پرنده دارای گردنی افراشته و پاهای بلند و قوی بوده که به سه انگشت ختم می‌شود، رنگ پرهای پشت حنایی روشن با خطوط قهوه‌ای تیره و سینه آن معمولا سفید رنگ است.

این پرنده بیشتر زمین‌های پست و دشت‌های دیمی را برای اسکان خود بر می‌گزیند. شیوه زندگی آن کاملا اجتماعی بوده و در دسته‌های چندتایی یا چند ده ‌تایی مشاهده می‌شود.

میش مرغ یا همان چیرگ در ساختار زندگی گروهی خود تدابیر امنیتی مخصوص را به اجرا می‌گذارد و برای حفاظت گروه از خطرات احتمالی به گماردن نگهبان می‌پردازد که این ویژگی می‌تواند تا حدودی چیرگ را در برابر خطرات شکار محفوظ نگه دارد.

حرکات جفت ‌یابی میش مرغ در اواخر فصل زمستان و اوایل فصل بهار با گرم شدن دمای هوا و طولانی شدن طول روز شروع می‌شود.

به هر روی امید می رود با توجه به نادر بودن این گونه پرنده و قرار گرفتن در لیست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت با توجه به اقدامات انجام شده در راستای حفاظت از میش مرغ در آذربایجان غربی شاهد افزایش روز افزون تعداد این پرنده در استان و سایر زیستگاه ها باشیم.