موسسه اطلاعات مرغداری - میش مرغ در فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت/ مرکز تحقیقات راه اندازی شود

میش مرغ در فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت/ مرکز تحقیقات راه اندازی شود

میش مرغ به عنوان یکی از نادرترین و زیباترین پرندگان جهان رو به انقراض بوده بطوریکه اسم این پرنده را در فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت در طبقه آسیب پذیر قرار داده و ایران زیستگاه نادرترین پرنده است.

به گزارش خبرنگار مهر، میش مرغ یکی از پرندگان نادر ایران محسوب می‌شود که در سال 1346 از سوی کانون شکار و صید آن زمان و سازمان حفاظت محیط‌زیست فعلی «حمایت شده» اعلام شد، یکی از مهم‌ترین محل‌های تجمع و زادآوری میش‌مرغ‌ها در ایران دشت‌های اطراف شهرستان بوکان است که جمعیت قابل ‌توجهی از میش‌مرغ‌ها را حمایت می‌کند.

بطور کلی، هر‌چه از شمال غربی ایران به سمت غرب می‌رویم از تعداد میش ‌مرغ‌ ها کاسته می‌شود؛ یعنی دشت‌های آذربایجان بیش از دشت‌های کردستان، کرمانشاه و همدان میش‌مرغ‌ها را در خود جای داده و می‌دهد، شکار میش‌مرغ‌ها در دهه اول انقلاب و قبل از آن یکی از مهم‌ترین دلایل کاهش جمعیت این‌گونه بود، بیشتر زیستگاه‌های این‌گونه شامل تپه ماهورهای کم ارتفاع و دشت‌های باز، به‌مزارع کشاورزی به‌خصوص به اراضی دیم کم بازده تبدیل شده است.

تبدیل اراضی، این‌گونه را ناچار کرده که مزارع گندم، نخود و جو را به‌عنوان زیستگاه خود انتخاب کند. این عامل در مراحل مختلف کاشت، داشت و برداشت محصولات، یعنی در تمام مراحل کشت و زرع به پرنده استرس وارد کرده و همیشه آن را در معرض تهدید و خطر قرار می‌دهد.

کاهش شدید جمعیت میش‌مرغ در اغلب زیستگاه‌های مهم آن به‌دلیل چرای بی‌رویه، تخریب پوشش گیاهی، فرسایش خاک، ناامن شدن منطقه و کاهش غذا برای این‌گونه نیز بوده، همچنین بروز پدیده خشکسالی در سال‌های 74 تا 80 نیز از جمله عوامل طبیعی مهم در کاهش جمعیت میش‌مرغ بوده است، زیرا در زمان خشکسالی گندمزارها و سایر مزارع از جمله مزارع نخود که محل تخم‌گذاری و تغذیه این پرنده بود، خشک شده و یا ارتفاع رویشی آنها برای انتخاب محل آشیانه‌سازی و استتار مناسب نبوده است.

زیستگاههای تخریب شده میش‌ مرغها/ ایران یکی از زیستگاه های آسیایی

این پرنده از جمله پرندگان خشکی‌زی بوده که زیستگاه اصلی آن دشت‌های باز و اغلب بدون درخت، استپ‌ها و مراتع است. در یک بررسی در استان آذربایجان غربی، مشخص شده این‌گونه به‌دلیل تخریب زیستگاه، مزارع و کشتزارها به‌خصوص اراضی کشاورزی گندم، جو، نخود و یونجه‌زارها را به‌عنوان زیستگاه جوجه‌آوری خود انتخاب کرده و در همان زیستگاه‌ها نیز تغذیه، استراحت و زمستان‌گذرانی می‌کند.

میش‌ مرغ در خاورمیانه در سه کشور سوریه، فلسطین و ایران دیده می‌شود و در ایران در استان‌های آذربایجان غربی، شرقی، کردستان و همدان پراکندگی دارد. گاهی نیز تعدادی در پاییز و زمستان در شمال شرقی کشور مشاهده می‌شوند. این‌گونه در ایران ‌ در غرب و شمال غرب ایران نظیر حاشیه «دریاچه ارومیه»، اطراف تالاب‌های «قره قشلاق»، «شورگل، یادگارلو و دورگه‌سنگی»، «گرده، قیط و میمند»، «دریاچه قوری گل»، «دریاچه قوپی»، «نوروزلو و قازانلو» در آذربایجان شرقی و غربی دیده شده است.

همچنین از مناطق «دیواندره و زرینه اوباتو»، «دشت قروه» و «دشت گز» در استان کردستان و «تالاب هشیلان» و «دشت طلسم» در استان کرمانشاه نیز گزارش شده است. میش‌مرغ‌ها در منطقه «رودجوین و کال شور»، «دشت تایباد» در استان‌های خراسان شمالی و رضوی و حاشیه «تالاب میانکاله و خلیج گرگان» در جنوب شرقی دریای خزر نیز مشاهده شده‌اند.

پرنده میش مرغ، که در زبان محلی چیرگ نیز نامیده می شود، یکی از بزرگترین پرندگان ایران و از گونه های منحصر به فرد و بسیار مهم جانوری در جهان به شمار می آید، جزبزرگ ‌ترین پرندگان گیاهخوار بوده و با جثه بزرگ و بال‌های کشیده و پرتوان، لقب سنگین‌ترین پرنده قادر به پرواز جهان را دارد.

میش مرغ، که از نظر حفاظتی در فهرست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت (IUCN) در طبقه آسیب‌پذیر (VU) قرار دارد، در سال های اخیر مورد توجه مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفته و با اقدام های در دست انجام در آذربایجان غربی، امید دوستداران محیط زیست برای احیا این گونه کمیاب را افزایش داده است.

لزوم تسریع در احداث مرکز تحقیقات میش مرغ کشور در آذربایجان غربی

مدیرکل دفتر حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست در جریان بازدید از از پروژه مرکز تحقیقات میش مرغ در بوکان بعنوان تنها زیستگاه این پرنده نادر، گفت: تسریع در روند احداث مرکز تحقیقات برای جهت پرنده نادر میش مرغ بسیار ضروری است.

حسین محمدی ضمن بازدید از زیستگاههای دشت ینگیجه و قازلیان که محل زیست میش مرغ در بوکان هستند، اظهار داشت: پروژه مرکز تحقیقات میش مرغ که هم اکنون در مرحله پایانی بوده، آخرین پناهگاه پرنده میش مرغ در ایران است که در زمینی به مساحت 21 هزار متر مربع احداث می شود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی از آغاز عملیات اجرایی نخستین مرکز تحقیقات و مطالعات پرنده "میش مرغ" کشور در بوکان طی آینده نزدیک خبر داد.

حسن عباس نژاد افزود: این مرکز به منظور حفاظت، احیا و تکثیر گونه میش مرغ که یکی از گونه های کمیاب و نادر در جهان است، احداث خواهد شد.

وی مهمترین زیستگاه این پرنده را دشت سوتاو حمامیان بوکان دانست و عنوان کرد: در این زیستگاه، که به لحاظ امنیت و شرایط زندگی بهترین زیستگاه میش مرغ در کشور به شمار می رود، 35قطعه میش مرغ شمارش شده است.

عباس نژاد گفت: به منظور حفاظت، احیا و تکثیر این پرنده، که از گونه های کمیاب و نادر در جهان است، به زودی عملیات احداث نخستین مرکز تحقیقات و مطالعات پرنده 'میش مرغ' کشور در بوکان با یک میلیارد و 200 میلیون ریال آغاز می شود.

احداث ایستگاه پرنده نگاری میش مرغ در بوکان

ایستگاه پرنده نگری میش مرغ مادر 14 اسفندماه سال 87 در دومین دور سفر هیئت دولت به آذربایجان غربی با حضور رئیس سازمان محیط زیست کشور و جمعی از مسئولان استانی، کلنگ زنی شد.

فاطمه واعظ جوادی در مراسم کلنگ زنی این ایستگاه در دشت" سوتاو حمامیان بوکان" با بیان اینکه از دو سال پیش بحث میش مرغ مادر در سطح کشور حساس شده بود، افزود: برای جلوگیری از انقراض این پرنده نادر احداث این ایستگاه در بوکان که زیستگاه بومی میش مرغ مادراست، ضروری بود.

وی یادآور شد: آموزش برای دانشجویان رشته های محیط زیست و منابع طبیعی، پر کردن اوقات فراغت مردم و تکثیر پرنده میش مرغ برای جلوگیری از انقراض از مهم ترین اهداف احداث این زیستگاه طبیعی است.

مستند سازی مراحل زیست گونه نادر و در حال انقراض میش مرغ

مراحل زیست گونه نادر و در حال انقراض پرنده" میش مرغ" در دشت "سوتاو" شهرستان بوکان به عنوان اصلی ترین زیستگاه این جاندار مستند سازی می شود.

میش‌ مرغ، پرنده ‌ای از خانواده "هوبرگان" بوده که در دشتهای وسیع و بی‌ درخت، زمینهای استپی و کشتزارهای پهناور حبوبات و علفزارها زندگی می کند که با توجه به در معرض خطر و انقراض بودن این جانوار گروهی مستند ساز به کارگردانی فتح الله امیری، کارگردان فیلم های حیات وحش ایران، به مدت یک سال از مراحل زیست این پرنده در حال انقراص فیلم تهیه می کند.

هم اکنون مراحل فیلم برداری این مستند آغاز شده و تاکنون مراحل رفتارهای جنسی این پرنده به تصویر کشیده شده است،
بر اثر شکار بی رویه، خشکسالی و از بین رفتن پوشش گیاهی هم اکنون تنها از این گونه در حال انقراض فقط 50 قطعه در جهان باقی مانده که این تعداد نیز در بوکان زیست می کنند.

هدف از ساخت این فیلم مستند به تصویر کشیدن مراحل زیست این پرنده زیبا و منحصر به فرد و تشویق مردم به حفظ و حراست از گونه های در حال انقراض حیات وحش ایران عنوان شده است.

زندگی 80 درصد میش مرغها در آذربایجان غربی

معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی هم گفت: میش مرغ به عنوان یکی از گونه های بارز استان مطرح بوده و در سایه امنیت ایجاد شده در زیستگاه های آن به ویژه در حومه شهرستانهای بوکان و مهاباد توانسته است به زندگی خود ادامه دهد.

حمید رعناقد، افزود: این گونه که 80 درصد از جمعیت کشوری آن در آذربایجان غربی زندگی و زاد و ولد می کنند در سطح بین المللی دارای اهمیت فراوانی است زیرا جمعیت اندکی از آن که در زیستگاه ها باقی مانده هم اکنون در خطر انقراض قرار دارند.

وی توسعه شهرنشینی، تبدیل زمین به اراضی کشاورزی، شکار غیرمجاز و به ویژه جمعیت اندک میش مرغ در کشور را از مهمترین تهدیدهای این گونه عنوان کرد.

رعنا قد افزود: اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی در نظر دارد با احداث نخستین مرکز تحقیقاتی میش مرغ کشور در شهرستان بوکان که از زیستگاه های مهم این پرنده در کشور است نسبت به تکثیر مصنوعی آن اقدام کند .

به هر روی امید می رود با توجه به نادر بودن این گونه پرنده و قرار گرفتن در لیست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت با توجه به اقدامات انجام شده در راستای حفاظت از میش مرغ در آذربایجان غربی شاهد افزایش روز افزون تعداد این پرنده در استان و سایر زیستگاهها باشیم.